New Wave – deel 1

De aanloop naar een nieuwe golf

New wave is een paraplu-term voor verschillende genres

De meeste stromingen in de muziek zijn ontstaan als een reactie op een voorgaande stroming of op een ingrijpende, historische gebeurtenis zoals een oorlog of crisis. Dit geldt ook voor één van de meest fascinerende stromingen in de hedendaagse muziek: new wave. Deze stroming kenmerkt zich door een diversiteit aan genres: post-punk, new romantics, gothic, synthpop en zelfs ska wordt er tot gerekend. Waar in Nederland en het Verenigd Koninkrijk new wave meer een donker karakter heeft (Sisters of Mercy, Joy Division en The Cure), geldt in de Verenigde Staten het tegenovergestelde: meer dansbaar (Talking Heads, Devo en B-52’s). Dit is ook terug te zien in de kleding: zwart is de standaard aan deze kant van de oceaan, daarentegen zie je aan de andere kant juist fel gekleurde kleding.

---

De roerige jaren 70

Om te begrijpen waardoor new wave ontstond, zal ik de situatie van de jaren 70 schetsen. De westerse wereld leed in die jaren onder diverse crisissen, waarvan de olie-crisis van 1973 waarschijnlijk de bekendste is. In Azië vielen verschillende landen in communistische handen en de V.S. moest gedwongen de Vietnam-oorlog beëindigen. Italië en Duitsland was in de ban van terroristische groepen als RAF en de Rode Brigades. In Nederland werden de mijnen gesloten en pleegden Molukse terroristen twee treinkapingen. Op het gebied van sport wonnen Ajax en Feyenoord hun eerste Europese titels, maar verloor het Nederlands elftal helaas twee keer de finale op het W.K.

Op het gebied van muziek gebeurde er ook veel in deze jaren. Nieuwe stijlen als glamrock (Gary Glitter, Marc Bolan en Alice Cooper) en reggae (Bob Marley en Peter Tosh), maar ook de slijmerige muziek van ABBA, deden het goed. ABBA, winnaar van het Eurovisiesongfestival van 1974, verkocht wereldwijd meer dan 200 miljoen albums. Dit betekende dat vrijwel elk gezin met een platenspeler in huis één of meerdere platen van ABBA had! Ook het succes van de musicalfilm Grease leverde wereldwijde hits op. Echter de meest opvallende gebeurtenis was de snelle opkomst (en even snelle ondergang) van de Britse punkgolf.

---

Proto-punk

Als reactie op de rustige hippie-muziek besloten twee bands uit Detroit ruige muziek te gaan maken: MC5 en The Stooges. Muziek-critici zijn het er tegenwoordig over eens dat deze bands tot de eerste generatie punk mag worden gerekend. Wanneer kunstenaar/impresario/zakenman  Malcolm McLaren tijdens een bezoek aan New York in aanraking kwam met leden van de New York Dolls, besloot hij hun manager te worden. Dit mislukte, maar enkele jaren doet hij kunstje opnieuw, deze keer met de Sex Pistols. De Britse punkgolf was gestart en sloeg in als een laat ontplofte V2 raket.

---

Post-punk is het antwoord op de punkgolf

Het is onmogelijk om een exact begin van de new wave stroming aan te duiden. Persoonlijk vind ik de opheffing van de Sex Pistols in 1978 het einde van de Britse punkgolf inluiden. Britse punkbands van het eerste uur (The Clash en Siouxsie and the Banshees) veranderen van vervolgens van stijl: post-punk. Het ontstane genre dat onder de new wave-paraplu valt, heeft zodoende zijn oorsprong in de jaren na de punkgolf.

Noem het de evolutie van punk of een nieuw genre; post-punk heeft gewoon meer te bieden dan de tot drie akkoorden beperkte punk. Ook wordt het geschreeuw ingeruild voor zang. Post-punk onderscheidt zich tevens door het gebruik van meer instrumenten. Waar de meeste punkbands hooguit uit een zanger, gitarist, bassist en een drummer bestonden, doet bij post-punk de synthesizer zijn intrede.

Dat veel hedendaagse bands als The Strokes, The Kills en Editors stevig zijn geïnspireerd door post-punk bewijst deze playlist:

---

Chronologisch overzicht van hippie-muziek naar post-punk

1969

• Muziekfestival Woodstock vindt plaats.
• In Detroit beginnen de bands MC5 en Stooges met een opstandige manier van spelen. Hun afwijkende muziek was een reactie op de rustige hippie-muziek.
• Proto-punk is een geschikte kwalificatie voor deze bands.

---

1970

• The Stooges brengt hun album Fun House uit.
• Jimi Hendrikx en Janis Joplin overlijden beiden door overmatig drank en drugsgebruik.
• Begin van het einde van het hippie-tijdperk?

---

1971

• Muziek-criticus David Marsh gebruikt het woord ‘punkrock’ voor het eerst in een artikel over de band Question Mark and the Mysterians.
• Vivienne Westwood opent een kledingwinkel in Londen.
• David Bowie betitelt zijn personage Ziggy Stardust als ‘glamrock’.

---

1972

• Malcolm McLaren komt in New York in aanraking met de punkrock van de New York Dolls.
• Hij introduceert de nieuwe stijl zonder succes in het Verenigd Koninkrijk.
• Born to Boogie een concertfilm over o.a. Marc Bolan en T.Rex komt uit.
• Alice Cooper brengt School’s Out uit en wordt meteen een grote hit.

---

1973

• Einde Vietnamoorlog.
• Definitief einde hippie-tijdperk?
• De eerste bands met een ruige sound treden op in de New Yorkse club CBGB.
• Cum On Feel The Noize is de vierde nr.1 hit van Slade.

---

1974

• Vivienne Westwood hernoemt haar boetiek in SEX en verkoopt gescheurde kleding aan elkaar gehouden met veiligheidsspelden.
• Rond haar boetiek vormt een nieuwe subcultuur: punk.
• ABBA wint het Eurovisiesongfestival.
• The Saints worden opgericht in Australië.

---

1975

• Malcolm McLaren richt uit klanten van SEX de punkgroep The Sex Pistols op.
• Patti Smith brengt het legendarische album Horses uit. Door de invloed van het album op latere punkmuzikanten krijgt Smith de bijnaam ‘Godmother of Punk’.

---

1976

• In het tijdschrift Punk verschijnen artikelen over The Ramones, Blondie en The New York Dolls.
• In 1976 nemen The Ramones hun eerste album op. Ook nemen alle bandleden dezelfde achternaam aan.

---

1977

• Adam Ant ontmoet Jordan in SEX en richt Adam & The Ants op.
• In 1977 viert koningin Elizabeth haar 25-jarige jubileum.
• The Sex Pistols brengt de controversiële single God Save the Queen uit.

---

1978

• The Sex Pistols toert door de V.S. Na het tournee worden Johhny Rotten en Sid Vicious uit de band gezet.
• Einde van de eerste generatie Engelse punk-bands? Wel ontstaan in de kielzog post-punk-bands die meer dan drie akkoorden kunnen spelen.
• Blondie brengt de klassieker Parallel Lines uit.

---

1979

• McLaren wordt manager van Adam & The Ants en ontslaat meteen Adam. Met Jordan en de overige Ants richt Adam vervolgens Bow Wow Wow op.
• In 1979 overlijdt Sid Vicious aan een overdosis drugs.
• The Clash experimenteert op London Calling met genres als jazz, ska, rockabilly en reggae.

---

 

Live Aid

Als de opkomst van het post-punk genre de start is van de new wave periode, waar ligt dan het einde? Ik heb eens gelezen dat het Live Aid festival in 1985 het einde van de new wave betekent, maar ik begrijp niet waarom dit als reden wordt aangedragen. Misschien omdat het festival wereldwijd werd uitgezonden en new wave hierdoor te populair werd? Feit is wel dat de intrede van kabeltelevisie ervoor zorgde dat new wave commercieel werd, in tegenstelling tot het onafhankelijke karakter van de punk.

Feit is ook dat de tweede helft van de jaren tachtig de new wave scene behoorlijk was ingedut. En dat in de breedste zin van het woord: de betere new wave, reggae, ska en nederpop-bands bestaan niet meer of laat ik het anders zeggen: hun beste albums zijn in de eerste helft van de jaren 80 gemaakt. Gelukkig krijgt de muziek eind jaren 80 wel een boost van nieuwe stromingen: ragga, house en grunge doet zijn intrede.

In de volgende delen van de serie over new wave kijken we naar enkele, belangrijke producers uit die tijd.

---