De eerste stappen in het goed onderhouden van de kostbare platencollectie zijn een goed afgestelde draaitafel met een schone naald die op tijd vervangen wordt. Daarna komen antistatische binnenhoezen en schone platen. Nieuwe platen zijn over het algemeen redelijk schoon maar ook deze zijn vaak statisch, stoffig en er kunnen resten op zitten van matrijsvet dat gebruikt wordt om de platen uit de matrijzen te krijgen. Tweedehands platen zijn vaak mishandeld door hun vorige eigenaar: er zitten vaak vingerafdrukken op en ze zijn statisch en stoffig. Voor een paar tientjes zijn er simpele washulpjes te koop zoals de Disco-Antistat van Knosti. Hiermee kun je de plaat in een bad reinigingsvloeistof dompelen terwijl je deze handmatig tussen twee borstels ronddraait. Dit heb ik jaren gedaan. Een groot nadeel van deze methode is dat de vloeistof voor meerdere platen gebruikt wordt en dat de platen moeten drogen terwijl de vloeistof er nog op zit. Gevolg: de rotzooi die vrijgekomen is, blijft achter op de plaat. Tijdens de was-sessies met de platenwasmachine was ik regelmatig verbaasd hoe vies sommige platen nog waren na een wasbeurt met de Knosti. Half werk dus. En dat is goed te zien is aan de naald die snel vies wordt. Het is echter nog altijd beter dan alleen borstelen of nat afspelen. De oplossing is een methode waarbij de vloeistof na het schoonmaken weggezogen kan worden. Dit kan met een platenwasmachine. Ondertussen kan en wil ik als serieuze platenverzamelaar niet meer zonder zo’n apparaat. De meeste betaalbare merken werken volgens het volgende principe: de plaat wordt op een rond draaiend plateau geklemd, voorzien van reinigingsvloeistof en vervolgens wordt er geschrobd met een speciale borstel. Na de schrobbeurt en eventueel een inweek momentje wordt de plaat droog gezogen met de speciale zuigarm terwijl de plaat rond draait. Na een of twee rondjes is de plaat vrijwel droog. Dit klinkt allemaal geautomatiseerd maar het is ouderwets handwerk en een tijdrovend klusje. Het resultaat is echter goed. Gewassen platen klinken veel beter: minder geknetter en minder ruis. De meest bekende platenwasmachines die volgens dit principe werken zijn de Okki Nokki en de VPI. De eerstgenoemde is in mijn bezit. Deze test gaat over een nieuwkomer die veel gelijkenissen vertoont met zijn concurrenten maar op een aantal punten net wat doordachter is. Even voorstellen: de Watson’s Record Cleaning Machine.
Bediening
De zuigkracht van de Watson’s is regelbaar met een draaiknop. Dit heeft als voordeel dat hij op een lage stand veel minder lawaai maakt. Ik heb wel eens met gehoorbescherming een plaat gewassen op een machine van VPI; ook de Okki Nokki is veel luidruchtiger en loopt langer na als deze uit gezet wordt. Wanneer de Watson’s voluit zuigt, maakt deze overigens vergelijkbaar veel herrie als de Okki Nokki. Verder zijn er nog twee zeer degelijk en nostalgisch aanvoelende wipschakelaars te vinden. De bovenste is er om het draaiplateau aan en uit te zetten. Met de onderste wipschakelaar is de afzuiging aan en uit te zetten. Meer knoppen zijn er niet en meer is ook niet nodig.
Mijn hele platencollectie is ondertussen gereinigd met mijn Okki Nokki; ik kan dus zeggen dat ik ruime ervaring heb met dit apparaat. Voor vieze platen kon ik gelukkig bij een collega terecht. Deze leent mij geregeld met plezier een stapeltje platen uit voor een wasbeurt en schoon ondergoed in de vorm van een nieuwe antistatische binnenhoes. Ook heeft de Watson 14 dagen bij mijn vaste platenwinkel gelogeerd: omdat deze winkel ook tweedehands platen inkoopt, waren hier genoeg vieze platen voor handen.
voor
Wassen
tijdens
na
borstel, arm, ring en puck
.
Na een stuk of tien lp’s gewassen te hebben kan ik melden dat de Watson’s zijn werk uitstekend doet. Ook lp’s die zeer stoffig en vet zijn blinken na een wasbeurt weer als nieuw. De reinigingsvloeistof die ik heb gebruikt is Tonar QS Audio Vinyl Cleaner. Nadat de plaat op het rubberen plateau is gelegd moet de puck er op gelegd worden om het label te beschermen. De plaat wordt door middel van een ring samen met de puck vastgeschroefd op het rubberen plateau. Deze ring heeft vreemd genoeg een linkse schroefdraad en dat is even wennen. De volgende stap is het opbrengen van wat vloeistof; zelf doe ik dat met de literfles waarin ik de vloeistof koop. Hier heb ik voor het gemak een doseer-dop van een fles afwasmiddel op gedraaid. (Tip: De dop van een fles AH-huismerk afwasmiddel past en sluit perfect). Na de vloeistof even in te hebben laten weken kan het borstelen beginnen. Dit doe ik terwijl het plateau draait. Na de plaat met de borstel helemaal voorzien te hebben van een dun laagje vloeistof is het tijd om te schrobben. Hierbij valt op dat de meegeleverde borstel met lange nylon haren erg prettig werkt, fijner dan de geitenharen borstel die ik gewend ben. Na de schrobbeurt moet de vloeistof verwijderd worden. Nu moet de zuigarm boven de plaat gedraaid worden. Van tevoren heb ik draaiknop halverwege gezet. Zodra de afzuiging aangezet wordt, zuigt de arm zich vast op de plaat. Na twee rondjes draaien is de vloeistof opgezogen. Als de afzuiging weer wordt uitgeschakeld, springt de zuigarm van de plaat. Soms is de arm te enthousiast en springt deze uit de houder. Dit willen we niet hebben en het is gelukkig gemakkelijk te voorkomen door tijdens het uitschakelen een vinger vlak boven de arm te houden. Het resultaat mag er wezen: ook zeer vieze platen worden brandschoon en droog. Alleen bij de uitloopgroef zitten nog een paar restjes vloeistof die door even te deppen met een stukje keukenrol ook zo verdwenen zijn. Ik heb ook een plaat met de volle zuigkracht (en herrie) droog gemaakt en ook toen bleef er op dezelfde plek een klein beetje vloeistof achter. Dankzij het kleine plateau loopt er geen vloeistof tussen plateau en plaat. Dit is bij de concurrent nog wel eens het geval en het is vervelend als de eerste kant van je plaat weer nat blijkt te zijn als je klaar bent met kant twee. Dankzij de puck die voorzien is van een rubberen afdichtingsring blijven de labels steeds mooi droog; ook dit doet de Watson’s beter dan de Okki Nokki.
Praktisch en compact
Okki Nokki en Watson’s: hetzelfde principe zeer verschillend uitgevoerd.
Watson’s platenwasmachine werkt hetzelfde als de concurrentie maar is geheel opnieuw ontworpen. In vergelijking met de Okki Nokki is de Watson’s veel compacter. Hij is wel wat hoger maar het plateau is veel kleiner. Dit kleinere plateau heeft als voordeel dat het tijdens de wasbeurten niet nat wordt. Bij de Okki Nokki heb ik de ervaring dat ik de plaat een keer extra moet omdraaien omdat kant 1 weer nat is geworden tijdens het schrobben van kant B. Een andere verbetering is dat het label door een speciale klemplaat met een rubberen afdichtingsring geheel bedekt wordt. Het label is daardoor beschermd en blijft droog. De linksdraaiende schroefdraad is even wennen en lijkt me onnodig kostbaar. 
De afzuigarm ziet er wat fragiel uit omdat het gedeelte dat op de plaat terechtkomt vrij dun is uitgevoerd. De veer die er voor zorgt dat de arm omhoog springt zit los om het verticale deel van de arm. Soms schiet de arm uit het gat en dat vind ik een verbeterpunt. Aan de achterzijde zit de stroomaansluiting en de afvoerslang. Een hoofdschakelaar naast de stroomaansluiting ontbreekt. Het meegeleverde snoer is lang, dik en stug. De afvoerslang is voorzien van een even simpele als doeltreffende plastic slangklem. Ook hier is de oplossing van Watson’s handiger dan bij de Okki Nokki: die heeft een onhandige plug die in de slang gestoken moet worden. Het is niet te zien wanneer de opvangbak vol zit – wanneer je de machine leeg moet laten lopen is een kwestie van gevoel en sterk afhankelijk van hoeveel vloeistof er per plaat wordt gebruikt. Het kleine plateau is een voordeel omdat deze niet nat wordt tijdens een was sessie. Klein nadeel is dat je wat meer moet zoeken eer het gat van de plaat de centrale as gevonden heeft. Dit zou op te lossen zijn door een lijntje dat de omtrek van een lp voorstelt aan te brengen op de bovenplaat.
Nieuws van het front
Een zeer geschikte plek om een platenwasmachine te testen is een winkel waar tweedehands platen worden verkocht. Testmateriaal genoeg dat in tegenstelling tot mijn eigen platencollectie “lekker vies” is. Bobby Huisman van Walk In Zutphen wast veel van de platen die hij inkoopt zodat ze weer optimaal klinken. Ook is het in overleg bij hem mogelijk om de pareltjes uit je eigen collectie te laten wassen. Toen ik hem de Watson liet zien, werd hij gelijk nieuwsgierig. Aldus hebben we, overigens na keurig overlegd te hebben met eigenaar Monitor Audio Nederland, afgesproken dat ook hij de Watson kon uitproberen. Op voorwaarde dat hij zijn ervaringen zou delen uiteraard:
“Gedurende een periode van twee weken heb ik de vinyl schoonmaakmachine van Watson mogen testen. Ik run een platenwinkel in de Frankensteeg 10 te Zutphen en was gemiddeld zo’n 10 lp’s per dag. Hieronder een korte weergave van mijn bevindingen:
Het eerste wat opvalt is de elegante vormgeving van het apparaat. De machine is niet dik en grof zoals veel van de andere apparaten die momenteel verkrijgbaar zijn. Je legt de plaat op de machine en voordat je deze vastzet komt er eerst een beschermschijf op de lp te liggen. Deze zorgt ervoor dat het label van je lp droog blijft. Dan schroef je de lp vast op het apparaat. Dit doe je met een puck waar links draad in is getapt. Dat is even wennen omdat je gewend bent dit soort verbindingen gewoon rechtsom vast te draaien. Dan het wassen: de Watson draait alleen rechtsom. Er wordt een fijne borstel bijgeleverd die het gemakkelijk maakt om de schoonmaakvloeistof te verspreiden over de lp. Na het schoonmaken kun je de plaat goed droog maken met de in zuigkracht verstelbare zuigarm. Voordat je de zuiger uit zet moet je het toerental wel terugdraaien want anders zorgt de veer op de zuigarm ervoor dat deze eruit schiet. Het resultaat is een mooi schone lp. Het reservoir laat je leeg lopen door een plastic buis die aan de achterkant van het apparaat is bevestigd.
Al met al een fijn en gebruiksvriendelijk apparaat. Een verbeterpunt vind ik net als bij mijn eigen machine dat er geen indicator op zit die aangeeft hoe vol het reservoir is.
Ik wil in ieder geval Monitor Audio Nederland bedanken voor deze proefperiode.”
Conclusie
Platen wassen is ouderwets handwerk met de Watson’s. Er zijn machine’s die meer geautomatiseerd en luxer zijn, maar daar moeten viercijferige bedragen voor neergelegd worden. Mits er een goede reinigingsvloeistof gebruikt wordt, zijn de wasresultaten uitstekend. Ook wanneer er op minder dan halve kracht gezogen wordt. Op veel punten scoort de Watson’s beter dan zijn directe concurrent de Okki Nokki. Hij is compacter en stiller. Dankzij het kleine plateau blijft de plaatkant die zojuist schoongemaakt is droog; dat voorkomt dubbel werk wat me bij de Okki Nokki wel eens gebeurt. Dankzij de puck blijven de labels droog. Omdat de zuigkracht met een draaiknop geregeld kan worden kan het lawaai gereduceerd worden. Reserveonderdelen zoals de viltstrips voor de afzuigarm en speciale armen voor ep’s en singles zijn verkrijgbaar en betaalbaar. Wat ik mis is de mogelijkheid het plateau twee kanten op te kunnen laten draaien en een stofkap. Hoewel een stofkap voor de Okki Nokki prijzig is, is deze wel verkrijgbaar. Dit zijn dan ook de enige punten waarop de Okki Nokki beter scoort dan de Watson’s. Dit zijn echter geen zogeheten dealbreakers en ik adviseer iedereen die een platenwasser aan wil schaffen of wil vervangen te kijken naar deze Watson’s. Hij kost €495.-, vijf tientjes meer dan de Okki Nokki maar ook dat vind ik gezien de pluspunten echt geen dealbreaker. Zowel de modale platenhandelaar als de serieuze verzamelaar kunnen uitstekend uit de voeten met de Watson’s. Rest mij nog Monitor Audio Nederland te bedanken voor het uitlenen van dit mooie apparaat waarmee ik tijdens de kerstdagen heerlijk heb kunnen spelen.
Update februari 2021:
De laatste versie van de Watson’s kan in beide richtingen draaien. De aan-uitknop is nu een driestanden schakelaar met de keuze uit linksom, rechtsom en uit. De linkse schroefdraad op de as is gelukkig vervangen door een rechtse.
Mooi apparaat! Zelf gebruik ik een VPI en weet uit ervaring dat een soortgelijke Watson perfect platen schoonmaakt. Tweedehands platen gaan bij mij een heel ritueel door: prijsstickers eraf met stickerverwijderaar, platen wassen, nieuwe binnenhoes en nieuwe buitenhuis erom. De meeste platen knappen gigantisch op, behalve waar veel krassen opzitten uiteraard, die draai ik (bijna) niet.
Top!
Bij mij draait de platenreinigingsmachine regelmatig op volle toeren. Klanten brengen regelmatig vuile LP’s. Mijn eigen collectie ( 4500 stuks) is ook brandschoon dankzij mijn Okkie Nokkie.
Nou heb ik geen ervaring met de Whatson, maar de enige verbetering voor mij zit ‘m in de afmeting van het plateau. Het is inderdaad zo dat de reeds eerder schoongemaakte kant bij ruim gebruik van de reinigingsvloeistof, weer een natte rand krijgt. Verder zou ik de Whatson een keer moeten proberen of deze inderdaad prettiger werkt dan mij Okkie Nokkie. Het “droog houden” van het label met een afdichtingsring vind ik onzin. Ik heb nog nooit een label nat gemaakt. Dat de Whatson compacter is, is ook maar een idee-fix. Het plateau is nog steeds de maatgever.
Nog even wat de “compactheid” aangaat van de Whatson: ik bedoel hiermee dat de ruimte die je nodig hebt om platen te wassen bij al deze machines ongeveer gelijk is. Dus als de platenwasmachine op een vaste plaats staat ( zoals bij mij in de winkel) is het niet van belang dat deze iets kleiner oogt. Misschien alleen als particulier die de Whatson na het wassen in de kast zet, deze iets minder ruimte inneemt. Voor het geluid zou ik wel een keer willen luisteren of dit veel aangenamer is. Jammer dat de Whatson maar één kant op draait. Ik heb toch het idee dat de plaat schoner wordt na het gebruik van heen én weer draaien.