unique radio

undefined

Mijn eerste stereoset

De eerste schreden op vinylgebied deed ik op de draaitafel van mijn ouders: de in Nederland wereldberoemde Philips 212 waarover ik eerder schreef hier op UniqueRadio. Mijn eerste single kocht ik in 1980, de eerste lp in 1981, beiden van Blondie. In die dagen luisterde ik muziek op mijn kamer met een radiocassette recorder van Philips. Cassettes nam ik op op de stereoset van mijn ouders. Rond 1980 kwam mijn eerste stereoset: een Technics receiver, overgekocht van een buurjongen met een afgedankt cassettedeck (Philips) en een paar Wharfedale (Linton 3) luidsprekers, beiden gebruikt door mijn ouders. Het cassettedeck gaf als eerste de geest en werd vervangen door een Technics M5: dit was het goedkoopste model uit de serie waarin voor het eerst metal cassettes werden gebruikt. Na een jaar was de opname/weergave kop versleten, naar zeggen van de winkelier door overmatige slijtage, door, het gebruik van metal cassettes. Onder garantie heb ik toen een verbeterde kop gekregen die van een hardere legering was gemaakt. Dit cassettedeck heeft het uiteindelijk een jaar of zes volgehouden wat gezien het intensieve gebruik best opmerkelijk te noemen is.

Mijn eerste platenspeler

In 1983 kocht ik mijn eerste draaitafel. Het was een zilverkleurige Technics, een SL-D21. Van bij elkaar gespaard geld kocht ik een deze bij een horecagroothandel in Apeldoorn. Omdat de naald eruit gejat was, voor de gereduceerde prijs van 150 gulden. Hoewel deze instapmodellen met een sferische (ronde) naald geleverd werden, heb ik er op advies van mijn vader een elliptische naald bij gekocht. Voor krap 200 gulden stond er een nieuwe draaitafel op mijn slaapkamer. Vooral met de Sennheiser hoofdtelefoon die ik (uit eigenbelang) van mijn ouders had gekregen, was de sprong vooruit in geluidskwaliteit ten opzichte van mijn cassettes gigantisch. Al snel had ik een aardig rijtje platen en ook de verzameling cassettes groeide gestaag. Ook vrienden kwamen bij mij platen opnemen. Deze platenspeler heb ik in 1987 verkocht om een vakantie te financieren.

Gebruikt exemplaar

Bij toeval kwam ik op marktplaats bovenstaande platenspeler tegen. Het is precies dezelfde als mijn allereerste speler: een zilverkleurige Technics SL-D21. De verkoper vertelde dat hij stevig gebruikt is. Afgezien van een bekraste stofkap en een versleten naald is de platenspeler in prima staat. Alles werkt. Restaurateur Huub Boel heeft de draaitafel nagekeken en er een nieuwe elliptische naald in gezet. De exacte herkomst van deze naald is onbekend: hij komt uit een grotere partij naalden. De naald is ongebruikt. Bij deze platenspelers zijn alle kabels afneembaar: de netkabel, de rca kabel en de aardekabel. De aardekabel heeft een soort banaanstekker. Deze ontbrak. Gelukkig had Huub er nog een liggen. Over het eventueel vervangen van de aandrijfsnaar hoef je je bij deze platenspeler niet druk te maken: die is er niet.  

Luisteren

Deze voor mij nostalgische platenspeler heb ik beluisterd met de eerste lp die ik ooit kocht en nog steeds heb: Autoamerican van Blondie. Dit heb ik gedaan met de volgende apparatuur: de veelzijdige ADL GT40 phonotrap/hoofdtelefoonversterker en mijn vertrouwde Meze 99 Classics hoofdtelefoon. Het element is niet origineel: de sferische naald die standaard in de SL-D21 werd gemonteerd, is vervangen door een elliptische naald. Net als bij de test van de Philips 212 anderhalf jaar geleden ben ik aangenaam verrast door de kwaliteit van de platenspelers die in die dagen gemeengoed waren. Dit instapmodel komt prima mee met de instappers die vandaag de dag verkocht worden. In deze testopstelling is de SL-D21 de zwakste schakel. Wanneer ik de motor aanzet, is deze snel op toeren. Dit komt door het direct drive principe.  Met de naald nog boven de groef, is er op hoog volume een lichte brom te horen. Deze brom is overigens ruimschoots te verwaarlozen wanneer er een plaat afgespeeld wordt. Wanneer ik de naald op de plaat laat zakken, wat best lang duurt, merk ik bij de eerste muzieknoten gelijk dat het geluid dunner is dan dat van mijn dagelijkse platenspeler. Dit natuurlijk geen eerlijke vergelijking maar wel mijn referentie. Het klinkt kaler, kleiner en er is minder bas. Toch ben ik verbaasd over de kwaliteit. Ik ken deze plaat van Blondie zeer goed: de laatste jaren stream ik deze en af en toe draai ik de lp. Met de hoofdtelefoon op is het echt genieten en waan ik me weer op mijn jongenskamer in de jaren tachtig. Het geluid is echter stukken beter en dat komt door de versterking en de hoofdtelefoon die toch echt een paar klassen beter zijn dan de Technics receiver en de Sennheiser hoofdtelefoon die ik destijds had. Uiteraard ben ik er qua platenspeler ook flink op vooruit gegaan maar toch is de kwaliteitswinst minder groot dan bij de versterker en weergevers. Ook een van mijn referentieplaten, een maxisingle van Sting, An Englishman In New York, bevestigd wat Blondie al deed. De platenspeler loopt mooi gelijkmatig, ik bemerk geen afwijkingen in het toerental.

Praktische oldtimer

De Technics SL-D21 is een platenspeler uit de eerste helft van de jaren 80. Het is een zogeheten direct drive. Dat betekent dat er geen snaar is om een motor het plateau aan te laten drijven. Een elektromotor bestaat uit een spoel en magneten. Bij deze draaitafel zit er een spoel in het chassis en zitten de magneten onder het plateau. In feite is het plateau de halve motor. Er is dus geen overbrenging nodig: vandaar de benaming direct drive. Bij veel oudere draaitafels moet de snaar vervangen worden omdat deze uitgerekt is of zelfs vergaan is tot een kleverige blubber. Een direct drive heeft dit probleem niet. Een ander voordeel van de SL-D21 is de arm met een element dat volgens het P-Mount systeem is bevestigd. Meestal is een element met twee schroefjes aan de arm bevestigd volgens het half inch systeem. Afstellen met de twee schroefjes en vier snoertjes verbinden aan het element is een lastig en secuur klusje. Bij het P-Mount systeem zit het element met een enkele schroef vast aan de arm. In plaats van snoertjes wordt er contact gemaakt met pinnetjes en de hoek waaronder het element met naald staat, is altijd goed. Direct drive in combinatie met een P-Mount element betekent dus gemak bij het in gebruik nemen van een oude SL-D21. Naalden zijn goed verkrijgbaar en er is redelijk wat keus in kwaliteiten. Zelf houd ik het bij de elliptische naald waarmee ik ooit begon. Naalden kunnen eenvoudig in en uit het element geschoven worden. Helaas is mijn vervangende naald transparant en heeft deze niet de traditionele transparant oranje kleur. De arm heeft twee afstelmogelijkheden: de naalddruk en antiskating. De naalddruk is bij de standaard naald 1,25 gram, de antiskating dient hier ook op ingesteld te worden. Naast de arm zit een houdertje dat plaats biedt aan de single adapter die je nodig hebt voor 45rpm singles.

 

Bediening

De SL-D21 is een halfautomaat. Wanneer de arm  boven de plaat gezet wordt, begint deze te draaien. Met de liftknop kun je vervolgens de naald op de plaat laten zakken. Aan het einde van de plaat wordt de arm opgetild, terug gezet op de steun en wordt het plateau weer stil gezet. Met de stopknop is deze functie ook voor het einde van de plaat te gebruiken. de liftknop en de stopknop zitten rechts. Links zit nog een schakelaar om het toerental (33/45) te kiezen. Leuk detail aan de spelers uit deze serie is dat de toerentalschakelaar, de lift en de stopknop bediend kunnen worden met een gesloten stofkap.

Conclusie

De Technics SL-D21 is een echt instapmodel voor mensen die zonder gedoe lekker plaatjes willen draaien en daar niet veel geld aan kwijt willen zijn. Restaureren en afstellen is eenvoudig dankzij de P-Mount arm en de afwezigheid van een snaar. Naalden zijn makkelijk te krijgen. Let op dat de aardedraad erbij zit. Zo niet dan moet je op zoek naar een stekkertje of anders improviseren met een losse draad en een pinnetje. De geluidskwaliteit is prima. Goed genoeg om mee te kunnen in een stereoset (versterker en luidsprekers) met een nieuwprijs tot 1000 à 1500 euro. Die van mij kostte 55 euro op Marktplaats, tel daar een nieuwe naald bij op en je bent onder de €100,00 klaar. Daar heb je nieuw alleen een Crosley kofferplatenspeler voor. Daar mol je je platen mee. Advies aan mensen die aan een Crosley of een soortgenoot begonnen zijn: zet er en bijl in, neem je verlies en koop voor hetzelfde geld een tweedehands platenspeler met een nieuwe naald. Ja. Dan heb je ook een versterker en luidsprekers nodig.